Onlayn alış-veriş, internet, onlayn platformalar həyatımızın ayrılmaz bir parçasına çevrilib. Bu danılmaz faktdır. Etiraf etməliyik ki, əksəriyyətimiz həyatımızı internetsiz, mobil cihazlarsız təsəvvür edə bilmirik. Həyatımızın bir çox aspektləri onlayn platformalarda öz əksini tapır. Bunlardan biri də çoxumuzun, ələxsus xanımlarımızın sevdiyi alış-verişdir(shopping). Belə ki, onlayn alış-veiş son illər bütün dünyada, həmçinin ölkəmizdə də son dərəcə populyarlaşıb. Onlayn alış-veriş platformalarının sayəsində biz artıq evimizdən çıxmadan, rahatlıqla onlayn alış-veriş saytlarından istədiyimiz məhsulları, geyimləri, aksesuarları sifariş edə bilirik. Onlayn alış-veriş ilk baxışdan sadəcə həyatımızı daha rahat edən bir nüans kimi görünə bilər. Lakin, tədqiqatlar göstərir ki, alış-veriş prossesi insan orqanizmində güclü dofamin hormonunun ifrazına səbəb olur. Onlayn alış-veriş sayəsində xoşbəxtlik hormonu olan dofamin daha əlçatan olur. İlk baxışdan hadisələrin bu gedişatı, internetin bizə bir çox məlumatları, əylənəcləri əlçatan eləməsi son dərəcə utopik görünsə də, medalın ikinci bir tərəfi də var. İnternet düzgün əllərə düşmədikdə kifayət qədər zərərli bi alətə də çevrilə bilər. Ələxsus məsələ onlayn alış-verişə, ödəmələrə gəldikdə bəzi işbazlar bizim ehtiyyatsızlığımızdan istifadə edə bilər və saxta saytlar, onlayn platformalar vasitəsi ilə, bizim onlayn alış-verişimizi xoşagəlməz sonluqla bitirə bilərlər. Bu tip xoşagəlməz hallara çox nümunələr göstərmək olar. Bəzi saytlar, dələduzlar istifadəçilərin daxil etdiyi bank kartının məlumatlarından öz məqsədləri üçün istifadə edir, saxta onlayn alış-veriş saytları hazırlayır və sifariş verilən məhsula görə ödəniş hesabımızdan çıxıldığı halda, sifariş verdiyimiz məhsulu əldə etmirik, sifariş verdiyimiz məhsulun saxtasını satırlar və s. Bəs belə “dələduz” saytlardan necə qorunmaq olar? Onlayn alış-veriş etdiyimiz saytın etibarlı olduğunu necə anlaya bilərik? Bu dəfəki bloqumuzda, onlayn alış-veriş saytının etibarlı olub-olmadığını təyin etməyin üsulları haqda danışacayıq. Bloqumuzla tanış olduqdan sonra, sadəcə Trendyol, Morhipo, n11 kimi güvənli onlayn alış-veriş saytlarından deyil, sifariş vermək istədiyiniz istənilən saytın nə dərəcədə etibarlı olduğunu təyin edə biləcəksiniz.

1. Saytın ünvanı

Onlayn alış-veriş saytının ünvanının sol tərəfində olan kiçik, bağlı qıfıl işarəsi saytın güvənli olduğuna ilk işarələrdən biridir. Saytın adına klik etdikdə isə, saytın ünvanının qarşısında görəcəyiniz “https:” yazısının sonundakı s hərfi, saytın təhlükəsizlik sertifikatına malik olduğunu və sifariş zamanı daxil etdiyiniz bank kartınızın məlumatlarının təhlükəsizlikdə olduğunu bildirir.

Bundan başqa onlayn mağazanın elektron ünvanında(adında) diqqət yetirməli olduğunuz məqamlardan biri də saytın domeninin neçə mərhələli olmasıdır. Məsələn, www.Dynamex.az ikimərhələli domendir. Bu domenlər ödənişli və etibarlıdır. Ciddi onlayn alış-veriş saytları adətən ikimərhələli domenə malik olur.
Lakin, www.kargo.ucoz.narod.com(şərti addır) kimi domeni olan alış-veriş saytlarına etibar etməyiniz gözlənilməz və xoş olmayan sürprizlərlə nəticələnə bilər.

2. Saytın ümümi görüntüsü

Onlayn alış-veriş zamanı diqqət yetirməli olduğunuz məqamlardan biri isə, saytın ümumi dizaynıdır. Düşünün, alış-veriş üçün daxil olduğunuz fiziki mağaza bərbad vəziyyətdə olarsa, məhsullar səliqəsiz, vitrinlər tozlu – bu mağazadan alış-veriş edərsinizmi? Düşünürük ki, cavabı məlumdur. Eləcə də onlayn alış-veriş saytının vizual görnüşü onun nə dərəcədə etibarlı, olduğunun, nə dərəcədə keyfiyyətli məhsullar satdığının göstəricisidir. Həmçinin saytdakı mətnlərdəki kobud qrammatik, orfoqrafik səhvlərin mövcuduluğu da onlayn mağazanın “səliqəsizliyindən” xəbər verir.

3. Saytdakı reklamlar

Əgər saytda seçdiyiniz məhsulun üzərində klik etdikdə digər saytlara, linklərə keçid olunursa və yaxud reklam bannerləri o qədər çoxdur ki, siz ümumiyyətlə hara və nə üçün klik edəcəyinizi bilmirsinizə, sizə pis xəbərimiz var – bu alış-veriş saytı çox güman ki, sizi etibarsızdır. Bu tip saytların əsas məqsədi sadəcə çoxsaylı ödənişli reklamlar yerləşdirərək pul qazanmaqdır. Ehtiyyatsız müştərilərin daxil edəcəkləri kart məlumatları isə fırıldaqçıların əlinə keçəcək, sifarişlər isə, alıcıya çatdırılmayacaq.

4. Ödəmə üsulları

Daha bir diqqət etməli olduğumuz məqam onlayn alış-veriş saytında bizə yaxşı tanış olan ödəmə üsullarının və güvənlik işarələrinin mövcudluğudur. Visa, MasterCard kimi ödəmə üsullarının, Paypal, Better Business Bureau kimi təhlükəsizlik işarələrinin saytda mövcud olması, alış-veriş saytının etibarlı olmasının əlavə bir göstəricisidir.

5. Əlaqə vasitələri

Əgər bir onlayn alış-verişinin əlaqə nömrələri, fiziki ünvanı, e-mail ünvanı kimi əlaqə vasitələri qeyd edilməyibsə, bu sayta etibar etməyinizi tövsiyyə etməzdik. İşini xüsusən ehtiyyatlı tutmağı sevənlərə, əlaqə telefonu vasitəsi ilə zəng edərək onlayn-mağazanın real əməkdaşlarına olan suallarını vermələrini də tövsiyyə edərdik.

6. Şərhlərə diqqət yetirin

Adətən sayt, ələxsus onlayn alış-veriş saytı haqqında yazılan şərhlər əsasında fikir formalaşdırmaq olar. Aydın məsələdir ki, çoxsaylı mənfi rəylər alış-veriş saytının keyfiyyətsiz məhsullar, aşağı səviyyəli müştəri xidmətləri kimi səbəblərdən qaynaqlanır. Lakin, şərhlərin olmaması və yaxud yalnız müsbət şərhlər olması da onlayn mağazanın fəaliyyəti haqda şübhələnməyə əsas verir. Çox güman ki, gördüyünüz qısa, bəsit məzmunlu müsbət şərhlər saxtadır. Təbii ki, bu tip onlayn alış-veriş mağazalarına güvənmək risklidir. Yadda saxlamaq lazımdır ki, istənilən onlayn alış-veriş mağazasında müəyyən sayda mənfi rəylərin olması təbiidir və əksinə mağazanın real fəaliyyətinin göstəricisidir. Mənfi şərhlər adətən alış-veriş saytının real fəaliyyəti, məhsulları haqda daha ətraflı məlumat verir.

Bəli, kompyuterlərimizin, smartfonlarımızın antivirusları, internet brauzerlərin özlərində olan təhlükəsizlik alqoritmləri əksər hallarda bizim təhlükəsizliyimizi təmin edir və fırıldaqçı saytlardan bizi qoruyur. Lakin, buna baxmayaraq, ehtiyyatlı olmağımızın heç bir ziyanı olmaz. Sadaladığımız bəndlərə riayət edərəl onlayn alış-veriş zamanı özünüzü, şəxsi məlumatlarınızı fırıldaqçılardan qoruya bilərsiniz. Yox əgər, hər hansı bir alış-veriş saytının nə dərəcədə etibarlı olduğunu yoxlamağa vaxtınız və ya istəyiniz yoxdursa, bu bloqumuzda Türkiyənin etibarlı və geniş çeşidləri olan onlayn mağazaları haqda ətraflı məlumat ala, sifariş verə bilərsiniz. Xoş alış-verişlər!